తెలుగు సామెతలు - న , నా , ని , నీ , ను , నూ , నె , నే , నై , నొ , నో మరియు న్యా
* నంగతుంగ నీళ్ళకు పోతే, నీళ్ళన్నీ ఒక రేవుకు వచ్చాయిట.
* నంగనాచి చీర నడివీధిలో ఊడిందట (నంగనాచి=ఏమీ ఎరుగనట్లు నటించుట).
* నంగనాచి- తుంగబుఱ్ఱ (తుంగకు బుఱ్ఱ ఏర్పడదు).
* నంగనాచి- వంగముల్లు.
* నంగనాచులు శరణనగానే అనంగుడు ఙ్ఞానోపదేశం చేయునా?
* నంగి వంగలు మేస్తుంటే, నారికేళాలు దూడలు మేసినవట (నంగి=దూడ కలిగిన ఆవు).
* నంగీ! నమిలి మింగవే అంటే, ఉడికిన చేపలు కరుస్తవి అన్నదట. (నంగి=నంగనాచి, మాటలు వచ్చిరానట్లు ముక్కుతో మాట్లాడేవాడు).
* నందనవనంలో కుందుగడ్డి పెరుగవచ్చు.
* నందనవనంలో నాగుబాముండటం మృగనాభికి పిప్పితగిలినట్లు.
* నందరాయని భాగ్యము నక్కలకూ కుక్కలకూ.
* నందనమ్మలు బాగాపండితే, నారాయణుని చూచినట్లే.
* నంది అంటే నందే, పంది అంటే పందే (పట్టుదల).
* నందిని చేయబోయి పందిని చేసినట్లు.
* నందిని పంది, పందిని నందిని చేయగలవాడు.
* నంది వంగలు మేస్తే, నారికేళాలు దూడలు మేయవా?
* నంద్యాలవారి కవిత్వం కొంత, నా పైత్యం కొంత.
* నంబి కవిత్వం, తంబళ్ళ జోస్యం.
* నంబి పెట్టినదే ప్రసాదం.
* నంబి లింగయ్య, జంగం రంగయ్య ఉండరు.
* నంబివాడు ఎదురైనా, నాగుబాము ఎదురైనా కలిసిరాదు.
* నంబి వారికి, తంబళి వారికి ఒకటే కుంచకోల అన్నట్లు.
* నంబీ! నంబీ! నా పెండ్లికేమి సహాయం చేస్తావంటే, నీ పెండ్లికి నేను ఎదురు రాను పో అన్నాడట.
* నంబీ, నంబీ, నీ పుణ్యాన పెండ్లయిందంటే, నేనేమి చేసినాననగా, తరలి పోయేవేళ, తమరు ఎదురుపడకపోవటమే అన్నాడట.
* నక్క ఎక్కడ? నాగ(క)లోక మెక్కడ?
* నక్క ఒకచోట ఊలవేసి, ఇంకొకచోట గౌరీకల్యాణము పాడునా?
* నక్క కడుపున సింగము పుట్టునా?
* నక్కకు నవ్వు-ఎండ్రకాయకు గండం.
* నక్కకూత నాకలోకం ముట్టునా?
* నక్క కూసి నాశం తెచ్చు.
* నక్క కూసి పిల్లలకు దోవచూపు.
* నక్కకొమ్ము తొక్కి వచ్చినాడు (అదృష్టవంతు డనుట).
* నక్క చావ గొఱ్ఱె లేడ్చునా?
* నక్కజిత్తులన్నీ (తంతులన్నీ) నావద్ద ఉండగా తప్పించుకు(క) పోయెరా తాబేటిబుఱ్ఱ అన్నదట.
* నక్కజిత్తులు నారాయణు డెఱుగు.
* నక్కతోక పట్టుకొని నాకలోక మెక్కినట్లు.
* నక్క నడుము తొక్కి వచ్చినాడు (అదృష్టమనుట).
* నక్క నారాయణునికైనా నామం పెడుతుంది.
* నక్క నారాయణు డెక్కడనో, తోకనారాయణు డక్కడనే.
* నక్కను చూచిన వాడెల్లా వేటగాడే.
* నక్క పీనుగును పీకును గానీ బ్రతికిన జంతువు పైకి పోదు.
* నక్క పుట్టి నాలుగు వారాలు కాలేదు, ఇంత గాలివాన ఎన్నడూ చూడలేదు అన్నదిట.
* నక్క బోయిన వెనుక బొక్క కొట్టుకొన్నట్లు.
* నక్క ముదిరితే వఱడు, తొండ ముదిరితే ఊసరవెల్లి.
* నక్క రేలకాయ తినినట్లు.
* నక్కలలో నక్కగా నటించవలె.
* నక్కలు బొక్కలు వెదకును, తక్కిన నాలంజకొడుకు తప్పేవెదకున్.
* నక్కలు మరవలు పారితే కుక్కలు కూటికొల్లవు.
* నక్కలెరుగని బొక్కలు, నాగులెరుగని కోవ(మ)లు (పుట్టలు) గలవా? (కోవలు=పుట్టల శిఖరాలు).
* నక్క వచ్చి కుక్కతోక సవరించినట్లు.
* నక్కవాత మున్ను గొట్టినాడు (చావక బ్రతికినాడనుట).
* నక్క వినయము! కొంగ జపము.
* నక్కా! నక్కా! నా నామం చూడు, తిరిగి చూస్తే తిరుమణి చూడు.
* నగ(గి)రి పేదా? ఉప్పు చేదా?
* నక్షత్రాలు శాశ్వతజ్యోతులైనా చీకటి పడినప్పుడే వెలిగేది.
* నగిరికి ఎంతైనా పెడతాడు కానీ,పెద్దకోడలికి కూడుబెట్టను ఏడుస్తాడు.
* నగుబాట్ల పెండ్లికి నాడే నాగవల్లి.
* నలుగు ముదిరితే తెగులు
* నట్టింట ఉండి నా భాగ్యమంటే, ఉట్టిమీదు నుంచి ఊడి పడుతుందా?
* నట్టేట పుట్టిముంచినట్లు (మునిగినట్లు) (పుట్టి=పేళ్ళతో చేసిన గుండ్రని బుట్టవంటి చిన్న పడవ).
* నట్టేటిలో చేయి విడిచినట్లు.
* నట్టేటిలో పడ్డ సొమ్ము నట్టింటికి వచ్చినట్లు.
* నడిచే కొద్ది డొంక, పెట్టే కొద్ది కుదురు.
* నడిచే దారిలో గడ్డి మొలవదు.
* నడిచేవాడే పడేది.
* నడమంత్రపు దాసరి పొద్దుమాన మెరుగడు.
* నడమంత్రపు వైష్ణవానికి నామాలు మెండు.
* నడమంత్రపు సిరికి నెత్తిమీద కండ్లు.
* నడమంత్రపు సిరి, నరంమీది పుండు భరింపరానివి.
* నడమంత్రాన సిరివస్తే, నడిరేయి గొడుగు పట్టమన్నాడట.
* నడవంగా నడవంగా పైగుడ్డే బరువైనట్లు.
* నడవడికలు చక్కబెట్టేది నాటకము.
* నడవలేనమ్మకు నాలుగు పక్కలా సవారి.
* నడిస్తే మార్గాయాసం, తింటే భుక్తాయాసం- తిమ్మావధానికి.
* నడుమ దిరిగే కుంటెనగాడికి చెన్నపట్నం రైలుబండి.
* నడుమ దిరిగే కుంటెనగాడికి కందూరు, కఫాయి (కైపు) సార.
* నడుము మినిగేదాకానే చలి - నలుగురు వినేదాకానే సిగ్గు.
* నత్తగుల్లలన్నీ ఒక రేవున, ముత్యపుచిప్పలన్నీ ఒక రేవున (చేరును).
* నత్తగుల్లలో ముత్యాలు పుట్టునా?
* నత్తి నాలిగింటి కర్ధం.
* నది నాల్గామడ ఉండగా, చీరవిప్పి చేతపట్టు కున్నదట.
* ననకూడి నార తలకెక్కినట్లు.
* నన్ను ఎఱిగినవాడు లేకపోతే, నా బడాయి చూడమన్నట్లు.
* నన్ను కొడితే కొట్టావుగానీ, మా బావను కొట్టు చూస్తాం అన్నట్లు.
* నన్ను చూస్తే, నిన్ను కాస్తా.
* నన్ను నేనే ఎఱుగను, నేను నిన్నేమి ఎఱుగుదును?
* నన్ను పెంచితే, నిన్ను ముంచుతా.
* నన్ను ముట్టుకోకు నా మాల కాకి.
* నపుంసకుని చెంతనా నవలా సరసం?
* నపుంసకుని చేతికి రంభ దొరికినట్లు.
* నమలక, మింగక నానవేసినట్లు.
* నమాజు చేయబోతే మసీదు మీద పడ్డట్లు.
* నమిలేవాడికన్నా, మింగే వాడే ఘనుడు.
* నమ్మించి గొంతుకోసినట్లు.
* నమ్మితి రామన్నా అంటే, నట్టేట ముంచుతాను లక్ష్మన్నా అన్నట్లు.
* నమ్మితి రామన్నా అంటే, నా అంతవాణ్ణి చేస్తానన్నట్లు.
* నమ్మిన ఇమ్ము, నమ్మకున్న అమ్ము.
* నమ్మిన ఎనుము పోతు అయ్యిందట.
* నమ్మి నడివీధిలో వేసిన వారెవరు?
* నమ్మి నానబోస్తే, పులిసి బూరటిల్లిందట.
* నయముంటే భయమేమి?
* నయము నష్టకారి, భయము భాగ్యకారి.
* నయాన పాలు తాగరు, భయాన విషమైనా తాగుతారు.
* నయాన కానిపని భయాన అవుతుంది.
* నరంవంటి వాడికి జ్వరం వస్తే, చేయి చూచినవాడు బ్రతుకడు.
* నరకములో కరుణ లేదు, నాకంలో మరణం లేదు.
* నరకములో నారాయణుడుండునా?
* నరకానికి నవద్వారాలు, నాకానికి ఒకటే.
* నరాలు లేని నాలుక నానావిధాల పలుకుతుంది.
* నరుకలేని బంటు, కత్తి చుఱుకు లేదన్నట్లు.
* నరునకు నరుడు, తరువుకు వేరు సహాయం (అండ).
* నరునికి నాలు గంశలు.
* నరునికి సుద్దంబద్దంలేదు, గుంజుగుంజు నడేటిలోనికి- అన్నదట మొసలి.
* నర్మదలో మునిగినా కర్మం తప్పదు.
* నలపాకము, భీమపాకము. (మగవాడు చేసే వంట)
* నలసారము, సంసారము.
* నలిగి ఉన్నప్పుడు తొలిగి ఉండమన్నారు.
* నలుగురితో చావు పెండ్లితో సమానం
* నలుగురితో పాటు నారాయణా! కులముతో పాటు గోవిందా.
* నలుగురు చేతులువేస్తే గొడ్రాలికి కూడా పిల్లలు పుడతారు.
* నలుగురి తరవాత పుడితే నట్టిల్లు బంగారమవుతుంది, ముగ్గురి తర్వాత పుట్టితే ముయ్య మూకుడుండదు.
* నలుగురు నడిచే దారిన నాచుగూడా మొలవదు* నలుగురు నడిచిందే బాట, పలువురు పలికిందే మాట.
* నలుగురు నవ్వినట్లే ఉంది, నామాట కుదిరినట్లే ఉంది.
* నలుపు నాలుగు వంకరలు తెలుపుతుంది, ఎఱుపు ఏడువంకరలు దాస్తుంది.
* నలుపు నారాయణమూర్తి.
* నలుపు సరుకులో (రంగులో) నాణ్యము లేదా?
* నల్లంబి దురాయి పెట్టితే నిలుస్తుందా? (నల్లంబి= ఒక చిన్న నల్లపిట్ట, దురాయి=ఆంక్ష, ఆక).
* నల్లావు పాలైనా తెల్లనే.
* నల్ల కోడికైనా తెల్లగుడ్డే.
* నల్ల చీరలు కట్టినవాళ్ళంతా నా పెళ్ళాలే అన్నట్లు.
* నల్లని వన్నీ నీళ్ళు, తెల్లనివన్నీ పాలు (అనుకునేంత అమాయకుడు).
* నల్లనేలకు నువ్వులు, ఎఱ్ఱనేలకు కందులు.
* నల్లబాపడు నాభికంటే విషము.
* నల్ల బాపనయ్యను ఎఱ్ఱ మాదిగను నమ్మరాదు.
* నల్లనివాడికి నాభిలో విషము.
* నల్ల రేగడిలో చల్లినా తెల్లజొన్నలే పండేది.
* నల్లికాటు, నారి పోటు.
* నల్లిని గూర్చి మంచానికి పెట్లు. (కించిత్తు నల్లిగరచిన మంచమునకు పెట్లువచ్చు).
* నల్లులకు వెఱచి ఇల్లు విడచినట్లు.
* నల్లేరుమీద బండి పోయినట్లు.(సులభమని).
* నవరత్నములుండినా నరరత్న (నారీరత్నము) ముండవలె.
* నవరత్నాలన్నీ ఒకచోట, నత్తగుల్లలన్నీ ఒకచోట.
* నవాబుతల బోడితల అయితే, నా తలగూడా బోడి అని వితంతు విఱ్ఱవీగిందట.
* నవాబు పొట్టా, తాములపాకుల కట్టా తడుపుతూ ఉండవలె.
* నవాబెంత దరిద్రుడో, పులి అంత సాధువు.
* నవ్వలేని వారిని నమ్మరాదు.
* నవ్వితే ఊడే ముక్కు తుమ్మితే ఉంటుందా?
* నవ్విన ఊళ్ళే నగరాలవుతాయి.
* నవ్విన నాపచేనే పండుతుంది. (నాపచేను= నాము అనగా పైరుకోసిన తర్వాత కొయ్యకాలునుండి ఎదిగిన కర్రలు. నాము ఎదిగిన చేను నాపచేను).
* నవ్వుతూ కోసిన ముక్కు ఏడ్చినా రాదు.
* నవ్వు నాలుగందాల (నానందాల) చెరువు.
* నవ్వులతోటలో నాగులు తిరుగును.
* నవ్వే ఆడుదాన్నీ, ఏడ్చే మగవణ్ణి నమ్మరాదు.
* నవ్వేవారి ముందు జారిపడినట్లు.
* నష్టపడినా భ్రష్టు కారాదు.
**********:: నా ::**********
* నాంచారమ్మ వంట, నక్షత్రదర్శనము ఒక్కమారే (ఆలస్యమగునని).
* నా ఇంటికి నేను పెద్దను, పిల్లికి పెట్టరా పంగనామాలు అన్నట్టు.
* నాకిన్ని గంజినీళ్ళు పోస్తావా, నీ కాకలి కాకుండా మందిస్తానన్నాడట. (మంత్రం చెపుతాను అన్నట్లు).
* నాకు ఆయుష్యమస్తు, నాకు ఆరోగ్యమస్తు అని దీవించుకొన్నట్లు.
* నాకు తెలియకుండా నంబికిష్టయ్యకు కనికెడు (కమికెడు) జుట్టా?
* నా పరీక్షా, నా రాగిచెంబుకు పరీక్షా?
* నాకు బెబ్బెబ్బే అంటే, నీకు బెబ్బెబ్బే, నీ అబ్బకు బెబ్బెబ్బే అన్నాడట.
* నాకులకు లోక భయమేల?
* నాకు లేక నాకుతుంటే, నీకు నైవేద్యమా?
* నాకు లేక నాకుతుంటే, నీకెక్కడ దెత్తునే దేకులాడి.
* నాకు లేక నాకుతుంటే, మూతులు నాకను వచ్చావా?
* నా కూడు, నా కల్యాట్లు నాకు తప్పవు (కల్యాట్లు= అగసాట్లు, కష్టాలు).
* నాకు నాపిల్లకూ నూరేండ్లాయుస్సు, నా పెనిమిటికి లోకంతో పాటు.
* నాకూ లేదు, నీకూ లేదు, ఊరుకో దేవరా.
* నాకు సిగ్గులేదు, రేపు వచ్చే అమావాస్యకూ సిగ్గు (ఎగ్గు) లేదు.
* నాకే కుక్కకు, లింగమేమి? పానపట్టమేమి?
* నా కోడీ, కుంపటీ లేకపోతే ఎట్లా తెల్లవారుతుందో - ఎట్లా నిప్పు దొరుకుతుందో చూస్తాను అందిట ఒక అవ్వ.
* నాగరికం లేని మాట, నాలుకపై తీట.
* నాగలిఉన్న ఊళ్ళో ఆకలి చేరదు.
* నాగలి మంచిది కాకపోతే, ఎడ్లేమి చేస్తాయి?
* నా గర్భదానం నేనున్నట్లే జరపండి, నాకు రానుతీరిక లేదు అన్నాడట.
* నాగసముద్రం పిల్ల, నగారు మీద పుల్ల.
* నాగుబాము చిన్నదనవద్దు, పాలివాడు సన్నమనవద్దు.
* నా చెయ్యి నొస్తున్నది, నీ చేతితో మొత్తుకో అన్నట్లు.
* నా చెవులూ కంసాలే కుట్టాడు.
* నా చేతిమాత్ర వైకుంఠయాత్ర అన్నాడట వైద్యుడు. (చేతివాసి లేని వైద్యుని మాట).
* నాజూకు నక్కలు దేకితే, నెరసిన గడ్డం కుక్కలు పీకినవి.
* నాత్యం త్రొక్కిన కాలు, రోసి రోటిక్రింద పెట్టినా ఊరుకోదట.
* నాడు ఉంటే నవాబుసాహెబు, అన్నముంటే అమీరు సాహెబు, చస్తే పీరు సాహెబు.
* నాడు కట్టాలేదు, నేడు చింతాలేదు.
* నాడు నులువబడా లేదు, నేడు ఎత్తుబడా లేదు.
* నాడుపోయి, నేడొస్తివా మగడా! నా తప్పేమి చెప్పు?
* నాడు లెంచేవారేగానీ, గోడు చూచేవారు లేరు.
* నాడు వ్రాసినవాడు నేడు చెఱపి మళ్ళీవ్రాస్తాడా? (నుదుటివ్రాత).
* నాతి బలము నాలుకపైన.
* నాథుడులేని రాజ్యం నానా దారులు.
* నాదగ్గర ధనమున్నంతవరకు నన్ను అందరూ ' అన్నా ' అని పిలిచినారు.
* నాదముంటే గంట, వాదముంటే తంట.
* నాదయలో నీ గంజి త్రాగు అన్నట్లు.
* నాదికాదు, నా అత్త సొమ్ము అన్నట్లు.
* నాదుక్కటీ, నారెడ్డివి (మారెడ్డోరివి) కలిసి నూటొక్క ఎద్దన్నట్లు (ఇతనిది ఒకటే).
* నాదెంత గడ్డం, ఉమ్మి పూసి గొరగ మన్నాడట.
* నా దెబ్బ గోలకొండ అబ్బా అన్నట్లు.
* నానబాలు పట్టమ్మా అంటే, ఏచేని సజ్జలు అన్నదట.
* నానాకూళ్ళవాళ్ళు నాయుళ్ళు అయినట్లు.
* నానాటికి తీసికట్టు నాగంభొట్టు.
* నానారుచులు పారితే నాలుకమీద కొఱివి పెట్టుకొన్నట్లుంది.
* నానిన భూమి నవధాన్యాలు పండును.
* నా నోట్లో (నీవు) వేలు పెట్టు, నీకంట్లో (నేను) వేలు పెడతానన్నట్లు.
* నాన్చి నాన్చి వేస్తివో, నా కొంప తీస్తివో.
* నాన్పుడుగాడు నా పెండ్లికి నేనూ వెళ్ళాలా? అన్నట్లు.
* నాపప్పు కలిసిందంతా నేనే తింటాను.
* నా పాతివ్రత్యం నా మొదటి పెనిమిటికి తెలుసు.
* నాపాపము నాతోనుంటే శ్రీపతిబిరుదమునకేమి బ్రతుకు?
* నా పెండ్లాన్ని లేవదీసుకు పోతేపోయినాడుకానీ పదిమందిలో ఉసే అంటాడేమో అను భయంగా ఉన్నదన్నాడుట.
* నా పెండ్లి సగమైన దంటే, ఎట్లానయ్యా అంటే, నేను పెండ్లికొడుకుగా సిద్ధంగా ఉన్నాను; మిగతా సగానికి పెండ్లికూతురే కావాలన్నాడట.
* నాభిలో పుట్టిన పురుగు నాభిలోనే పెరుగును.
* నామము నియమము చేటు.
* నామనుము నమ్మకంలేదు, మా అమ్మను రాట్నం అమ్మబాక (వద్దు) మను.
* నామము హెచ్చిన కామము తగ్గునా?
* నా మాట నమ్మింది నల్లకుక్క, ఏమాఱిపోయింది ఎఱ్ఱి(ఱ్ఱ)కుక్క.
* నామాట నమ్ముకోకు, నాలుగెడ్లమ్ముకోకు.
* నామాల వారేగానీ నీమాల (నియమాల) వారుగారు.
* నాముందఱ బానెడు గంజా?
* నామొగనికి నాపైని ప్రాణం, నాకు తెచ్చెర మెడకు ఊనం (ఉరి).
* నా మొగుడికి నిలకడలేదంటే, మాయమ్మ ఏకులరాట్నం, అమ్మవద్దని చెప్పిపంపింది-అన్నది.
* నాయనకు పెండ్లి సంబడం, అమ్మకు సవతి సంకటం.
* నాయనమ్మ ఏంచేస్తొంది? అంటే, ఒలకపోసి ఎత్తుకుంటోంది అన్నట్లు.
* నాయారాలంటే, ఏకులొడికి పోషిస్తాను అన్నదట.
* నారతడప అని పారవేస్తే, నాగుబామై కఱచిందట.
* నారికి రెండెల్లలు, తల్లికి రెండు పిల్లలు.
* నారి తెగినా నారి తెగినా అతకటం కష్టం. (నారి=వింటి అల్లెత్రాడు, స్త్రీ).
* నారు, నీరు, నోరు ఉంటే ఏ రాజ్యంలో ఉన్నా ఒక్కటే.
* నారు పోసిన వాడు నీరు పోయక మానడు.
* నారే నరునకు రత్నము.
* నాలిముచ్చు వాణ్ణి, నీళ్ళునమిలేవాణ్ణి నమ్మరాదు.
* నాలుక ఉన్నవాడు నాలుగు దిక్కులు తిరుగగలడు.
* నాలుక కటువు, ఎద మెత్తన.
* నాలుక తీపి, లోన (అంగిట) విషము.
* నాలుక తేనె, మనసు విషము.
* నాలుక దాటితే నరకము.
* నాలుకలో నారాయణ, చంకలో చురకత్తి.
* నాలుకా! నాలుకా! (నా) వీపుకు దెబ్బలు తేకే.
* నాలుగు ఈతలు ఈనేసరికి నక్క నాంచారి అయ్యింది.
* నాలుగు ఈతల పీత పాతాళగంగ అయ్యింది.
* నాలుగు ఏర్లు కుక్కకు తడుపుతడుపే (గతుకు నీళ్ళే).
* నాలుగుకాళ్ళ జీవాలలో మేక మెత్తన, రెండుకాళ్ళ జీవాలలో కోమటి మెత్తన.
* నాలుగు వర్షాలు కురిస్తే, నత్తకాయ (గుల్ల) నాయకురాలు.
* నాలుగేళ్ళు నంజుకొని, నడిమేలు గుంజుకో.
* నాళ్ళలోకెల్ల చిన్ననాడే మేలు.
* నా వీపు నీవుగీరు, నీ వీపు నేను గీరుతా నన్నట్లు. (ఒకరినొకరు పొగడికొనుట).
* నా వ్రేలితో నా కన్నే పొడిచాడు.
* నాశనం - నల్లబొగ్గులు.
* నా సద్ది తెచ్చి నీ ఇడుపున పెట్టుకొని తినడమెందుకు? (ఈదుపు=పని నడుమ సేదతీర్చుకునే చోటు).
**********:: ని ::**********
* నిండా మునిగినవానికి చలి ఏమి? గాలేమి?
* నిండి దరిచేర నీయదు గండ్లకమ్మ, కలిగి తిననీయదు గంపకమ్మ.
* నిండిన కడుపుకు అన్నం, బట్టతలకు నూనె
* నిండిన కడుపు నిక్కి మాట్లాడును.
* నిండిన కడుపు నీతి వినదు (ఎరుగదు).
* నిండుకుండ తొణకదు.
* నిండుటేరు నిలచి పాఱును.
* నిండుబండికి (పేడ) చేటగూడా బరువే.
* నింద లేనిదే బొందె పోదు.
* నిక్కు నీలపల్లెలో, బ్రతుకు మాలపల్లెలో.
* నిగాదారుని పెళ్ళం నీళ్ళకొస్తుంది, సావిట్లోవాళ్ళు చాటుకు జరగండి అన్నదిట.
* నిజమాడితే ఉండూరు అచ్చిరాదు.
* నిజ మాడితే నిష్టూరం
* నిజము కుఱచ, బొంకు పొడవు.
* నిజము చెప్పేది పసిబిడ్డలు, తప్ప తాగినవాళ్ళు.
* నిజము దేవు డెఱుగు, నీరు పల్ల మెఱుగు.
* నిజమునకు నింద వచ్చును గానీ, అవమానము రాదు.
* నిజము నిలకడమీద తెలుస్తుంది.
* నిజమైన బంగారు నిప్పుకు వెరువదు.
* నిజమైన ఱంకులాడికి నిష్టలు మెండు.
* నిట్టలు ద్రొక్కకు పిల్లా! అంటే, నా మగనికి నేను రెండో సంబంధం అన్నదట.
* నిట్రాళ్ళ యిల్లయినా నిర్వంశంగా ఉండరాదు. (నిర్వంశం=వెదురు లేకుండా, నిస్సంతుగా నని పైకి అర్ధం).
* నిడదవోలు తీర్పు (రామాయపట్నం మధ్యస్తం).
* నిత్యకల్యాణం, పచ్చతోరణమన్నట్లు.
* నిత్య దరిద్రుడు - నిశ్చింత పురుషుడు.
* నిత్యదుఃఖికి నిమిత్త లుండవు.
* నిత్యము లేని మగడు నిత్యము బాస చేసాడట.
* నిత్యమూ చచ్చేవాడికి ఏడ్చేదెవరు?
* నిద్ర చెడుతుందని నల్లి కుట్టకుండునా?
* నిద్రపోయేవాడి గోచి పెట్టుకుంటే, వాడు లేచినంతవరకే దక్కినట్లు.
* నిద్రపోయేవాడిని లేపవచ్చును గానీ, మేలుకొన్న వాడికి ఏవడు లేపగలడు?
* నిద్ర పోయేవాడిది కుడిచినంత వరకే దక్కుట.
* నిద్ర సుఖ మెఱుగదు, ఆకలి రుచి ఎఱుగదు.
* నిధి అబద్ధం, బుడ్డ నిబద్ధం
* నిధి సుఖమా? రాముని సన్నిధి సుఖమా?
* నిన్న ఉన్నవాడు నేడు లేడు.
* నిన్న కుప్పా, నేడు ఆళ్ళు, రేపు కూడు.
* నిన్న చస్తే రేపటికి మూడు, నేడు చస్తే రేపటికి రెండు.
* నిన్నటి పరమ మిత్రుడే, నేటి పరమ శత్రువు.
* నిన్నా మొన్నా వచ్చిన అల్లుని (మగని) తల పగిలినందుకు కాదు, నాళ్ళ నాళ్ళ రోకలి విరిగినందుకు ఏడుస్తున్నాను అన్నదిట.
* నిన్ను శ్రీవైష్ణవుడు నమిలి తినా!
* నిప్పుకు నిప్పుకు ఉన్నంత స్నేహం (వాళ్ళిద్దరికి).
* నిప్పుకు చెదలంటునా?
* నిప్పుకు నీళ్ళకు ఉన్నంత స్నేహం.
* నిప్పు త్రొక్కిన కోతివలె.
* నిప్పుకోడి తల ఇసుకలో దాచి వేటకానికి తాను కనపడ ననుకొన్నట్లు.
* నిప్పు నడుమ బెట్టిన పూరి కాలకుండునా?
* నిప్పును కొడీతే రెందగును కానీ నీటిని కొడీతే రెండగునా?
* నిప్పు ముట్టనిదే చెయ్యి కాలదు.
* నిప్పు బంగారుని పరీక్షించును, దౌర్భాగ్యము ధీరచిత్తుల పరీక్షించును.
* నిప్పు రగిలించి నీళ్ళను వెదకినట్లు.
* నిప్పు రాజినా, మొగము రాజినా మండక మానవు.
* నిప్పుల బుఱ్ఱకు నీళ్ళ బుఱ్ఱ.
* నిప్పు లేనిదే పొగ రాజదు (ఉండదు).
* నిప్పులో ఉప్పు వేసినట్లు (నిప్పుకు ఉప్పు).
* నిప్పులో నెయ్యి పోసినట్లు.
* నిప్పులో మొలిచింది ఎండకు చస్తుందా?
* నిమ్మకు నీరెత్తినట్లు (ఎప్పుడూ మొదలంటా నెమ్ము ఆరరాదు).
* నియోగిజాతి నిమ్మ కొయ్య జాతి.
* నియోగి నిక్కులు.
* నియోగి ముష్టికి బెనారసు సంచి.
* నియ్యతెంతో బర్కతంత. (నియ్యతి= నడవడి, బర్కతు=కలసివచ్చుట).
* నియ్యోగిలేని చావడి దయ్యాల కిరవుగాక దాతల కిరవా?
* నిరక్షరకుక్షి విరూపాక్ష దీక్షితులవారికి, ఇరువదియొక్క భక్ష్యమొక లక్ష్యమా?
* నిర్ధనుడు మనుపీనుగ.
* నిర్భాగ్య దామోదరుడికి, అభాగ్యపు అల్లుడు.
* నిర్భాగ్యునకు నిద్ర, అభాగ్యునకు ఆకలి ఎక్కువ.
* నిర్వాహకానికి నిముషాలు చాలవుహానీ, చెర్వాకమునకు క్షణం పట్టదు.
* నిలబడ్డమ్మా! నీకేమమ్మ, కుందనపు బొమ్మ! కూర్చోవమ్మ!
* నిలకడ నీళ్ళకే నాచు పట్టేది.
* నిలకడ లేని మాట, నీళ్ళ మూట.
* నిలకడలేని లింగారెడ్డి పెళ్ళా, కొప్పులో నిప్పుబెట్టుకొని కొరివి పెల్లి అంగడికి వెళ్ళిందట.
* నిలువడానికి చోటుదొరికితే కూర్చోను దొరికినట్లే.
* నిలువదగని చోట నిలువ నిందలు వచ్చు.
* నిలువ నీడలేదు, పట్ట కొమ్మా లేదు.
* నివాళిపళ్ళాలు పట్టేవాళ్ళంతా నిషేక ముహూర్తపు పెండ్లికూతుళ్లవుతారా?
* నివురుకప్పిన నిప్పు వలె (నీఱు గప్పిన నిప్పువలె).
* నిశ్చితార్ధము నాడే నీలగవలసింది, నాగవల్లి దాకా ఉండటం నా అదృష్టం కాదా అన్నదట (నా మహిమ అన్నదట).
* నిష్ఠ నీళ్ళపాలు, మంత్రం మాలపాలు.
**********:: నీ ::**********
* నీ ఎడమచెయ్యి తియ్యి నా పుఱ్ఱచెయ్యి పెడతాను అన్నట్లు.
* నీ కంటి నుండే దూలంమరచి ఎదుటివాని కంట నలుసు ఎన్నకు.
* నీకత్తికి రెండుపక్కలా పదును (రెండువాదరులు).
* నీకు ఆయన ఏమికావలె? అని అడిగితే, త్రోవలో పోతే " వారు " కావలె అన్నదట.
* నీకెక్కడ అనుమానమో నాకూ అక్కడనే సందేహం.
* నీకెక్కడ సంశయమో నాకూ అక్కడనే సందేహం.
* నీకు ఒక దండం, నీ బువ్వ కొకదండం.
* నీకు ఓపిక ఉండాలేగానీ నేను కనలేకపోతానా అన్నదట.
* నీకు నాకు పడదు, రోలెక్కి తలంబ్రాలు పోయి.
* నీకు బెబ్బెబ్బే, నీయబ్బకూ బెబ్బెబ్బే.
* నీకు మూతికి మీసాలుంటే నాకు ముంజేతికి వెంట్రుకలున్నవన్నదట (పల్నాటి నాయకురాలు నాగమ్మ బ్రహ్మనాయకునితో).
* నీకు రానిది, నేను విననిది, లోకములో లేనిది చెప్పమన్నట్లు.
* నీకు సిగ్గులేదు, నాకు ఎగ్గు లేదు, ఎప్పటిమాదిరే వచ్చిపోతుండ మన్నదిట (మిండని).
* నీ కూడు తిని, నీ బట్టకట్టి, నాకు కాపురం చేయమన్నాడట.
* నీ చంకనేమిటోయీ? అంటే నాచంక నాకయ్యా (చంకన- ఆకు) అన్నాడట.
* నీకులానికి సొడ్డంటే, చిన్నప్పుడే వదలివేసినా అన్నదట.
* నీ చెవులకు రాగిపోగులే అంటే, అవీ నీకు లేవే అన్నట్లు.
* నీకేమీ తేరగాడవు! నూకేవే గానీ, కడుపు నొప్పెరుగవు. (నూకుట= దొబ్బుట అనుట, నూకులు= ఎత్తులు, ప్రయత్నాలు, పీకెలు అనిగూడా)
* నీచుకాడ చూడరా పాచుగాడి గుణాం (మంసము, చేపల పంపకంలో పట్టింపులు ఎక్కువ).
* నీటికాకి మీను మునుగ నిరతము దయ స్నానమగునా?
* నీటికి కలువ, మాటకు చలువ.
* నీటికి నాచు తెగులు, నాతికి రంకు తెగులు.
* నీటికి (నాచు) పాచితెవు(గు)లు, మాటకు మాట తెవులు, కులానికి కులం తెవులు.
* నీటికొలది తామరతూడు (తామరలకు).
* నీటిపైన గుండు నిలుచునా మునగక.
* నీటిలో జాడలు వెదకినట్లు.
* నీటిలో కప్ప నీరు త్రాగకుంటుందా?
* నీ తలమీద తేలు ఉన్నదంటే, నీ చేతితోనే కాస్త తీసివేయ మన్నాడట.
* నీతిలేనివాడు కోతికంటే బీడు.
* నీతివర్తనమును, కీర్తి దాని క్రీనీడవలె వెంటాడుచుండును.
* నీతిహీనులవద్ద నిర్భాగ్యులుందురు.
* నీదుండే తీరుకు చూపాలనా? బట్ట బాగేసుకో.
* నీ దున్నడంలో ఏముంది? ఉండేదంతా నా చల్లడంలో ఉంది.
* నీ పత్తుపణం పాడుగాను, నా ఒరుపణం కుప్పలు పెట్టు (పత్తు=పది, ఒరు=ఒకటి తమిళంలో).
* నీ పప్పూ, నా పొట్టు కలిపి ఊదుకతిందాం అన్నట్లు.
* నీ పీకెలు సాగవు.
* నీ పెండ్లాం ముండమోస్తే, నీకు అన్నం ఎవరు వండిపెడతారు అని అన్నాడట.
* నీ పెండ్లి పాడాలాఉంది, నా పెండ్లికి వచ్చి కాగడా (మషాల్జి) వెయ్యి అన్నట్లు (మషాల్జి= చాకలి, దివిటీలు పట్టేవాడు).
* నీ పెండ్లి పాడైయింది, నా పెండ్లికి తాంబూలానికి రమ్మన్నాడట.
* నీ పెండ్లి పాసుగాల, నాతద్దినం చూదమన్నట్లు (పాసు=ఏపు;దుంపతెగ అన్నట్లు).
* నీ పెండ్లి పాసుగాలిందిలే, నా పెండ్లికి దివిటీలు పట్టమన్నాడట.
* నీ పేరంటమే అక్కఱలేదంటే, కరకంచుచీర కట్టుకొని వస్తానందట.
* నీపై ఎసలేదు, నాపై ఎసలేదు, ఏడుసేర్ల తప్పేలా కెసరుపెట్టమను.
* నీ బఱ్ఱెగొడ్డును ఎవరు కాస్తారు చూస్తాను అంటే, నా తిత్తిలోని డబ్బే కాస్తుంది అన్నాడట.
* నీ బిచ్చానికి ఒక దందముకానీ, నీ బేపిని కట్టేయి (బేపి= కుక్క).
* నీ బిచ్చానికి తోడు ఏడు జోలెలా?
* నీమం కోసం నామం పెడితే నామం నా కొంప తీసింది (నామంచూసి భోజనం చేసినాడనుకొని అన్నానికి పోతూ పిలువలేదట).
* నీ మగనికి రాగిపోగులే అంటే, నీమగనికి అవీ లేవే అందట.
* నీమాలకత్తె నిష్టతో మడిగుడ్డ ఆరవేయబోతే, మడత వీడి మాదిగవాడ (మాదిగాడ) కుక్కమీద పడిందట.
* నీ ముక్కున చీమిడేమమ్మా అంటే, నీ చేతితోనే అటు తుడిచి పొమ్మన్నదట.
* నీ మొగాన పొద్దుపొడిచినట్లు నిక్కుతావు.
* నీర మోటికుండ నిలువని చందాన.
* నీరధికి నీరు మోసినట్లు.
* నీరుండేదాకా మీను మిట్టిపడుతుంది
* నీరు ఉంటే ఊరు లేదు, ఊరు ఉంటే నీరు లేదు.
* నీరు ఉంటే నారు ఉండవలె.
* నీరు ఉంటే పల్లె నారి ఉంటే ఇల్లు.
* నీరు ఉన్నచోటనే బురద.
* నీరుకట్టువా(గా)డు తన మడి ఎండబెట్టుకోడు.
* నీరు, నీరువంకకే పాఱునుగానీ మిట్టల కెక్కునా?
* నీరు నూనె కలుస్తాయా?
* నీరు పల్ల మెఱుగు, నిజము దేవుడెఱుగు.
* నీరులేని తావున మెట్ట అని ఇల్లు కట్టుకొన్నట్లు.
* నీరులేని పైరు, నూనెలేని ఒత్తి (జుట్టు).
* నీరుల్లి నీటిలో కడుగితే కంపేడ పోతుంది?
* నీరువిడచిన మొసలి- నీరు విడచిన చేప.
* నీరు సొరక నికరము తెలియదు.
* నీరెంతపోసి పెంచినా నేలవేము కూరకాదు.
* నీఱు గప్పిన నిప్పు (నీఱు= బూడిద, మసి).
* నీలి నీళ్ళకు పోతే, నీరు లోతుకు పోయింది.
* నీలి మాటలు, గాలి మూటలు (నీలిమాట = నిందలు).
* నీళ్ళపట్టున నేయి మందా?
* నీళ్ళమూట, వంచకుడిమాట ఒకరీతి.
* నీళ్ళలో నిప్పు పెట్టి కాలకుంటే కడుపు కొట్టుకొన్నట్లు.
* నీళ్ళలో నిమ్మలు బ్రతికినవి, అడవిలో తుమ్మలు బ్రతికినవి.
* నీళ్ళలో మునిగి ఉన్నవానికి నిప్పు భయం లేదు.
* నీళ్ళాటని చేతికి విధానా లాటవు (ఆటు = ఆగు; మాను)
* నీళ్ళాటని ఇంట నిధానాలాటవు.
* నీళ్ళూ తాగే వానికి (వాని మాటకు) నిలకడలేదు (నీళ్ళు= కల్లు).
* నీ వగలమాటలకు నా మగని చంపుకొంటి.
* నీవు ఒకందుకు పోస్తే, నేను మరొకందుకు తాగుతున్నాను.
* నీవుకాదు, నీ తల్లో పేనుగూడా మాట వింటుంది.
* నీవు క్షుద్రకీటకమువలె ప్రవర్తిస్తూ ఇతరులు కాళ్ళక్రింద తొక్కినారనుట ఎందుకు?
* నీవు చస్తే లోకమంతా ఎముకలా?
* నీవు దంచు నేను పక్క (రెక్కలు) ఎగురవేస్తాను.
* నీవునేర్పిన విద్యయే నీరజాక్ష.
* నీవు పాడినదానికి, నేను విన్నదానికి సరిపోయింది; తలూపినదానికి తంబూరా బెట్టిపో.
* నీవు పెట్టకపోయినా, పెట్టే ఇల్లు చూపు.
* నీవు వెడితే బూతులు తిట్టివస్తావు, నేను వెడితే అమ్మను ఆలిని తిట్టివస్తాను.
* నీవెక్కు-నీవెక్కు అన్న మర్యాదలు జరిగేలోపలే బండి వెళ్ళిపోయినదట. (హైదరాబాదు మర్యాదల తీరు).
* నీసరి వేల్పులు లేరు, నాసరి దాసులు లేరు.
* నీ సాకు చట్టుబండలు కాను, నాలుగు బేకులు బేక మన్నాడట (అన్నం వడ్డనలో0 ( సాకు = చాలు, బేకు =కావాలి, కన్నడములో)
* నా సోకే సొఱాకు, నీ ముఖమే బీరాకు, నావంక చూడబోకు, నాకసలే చిరాకు.
**********:: ను ::**********
* నుచ్చు గట్టిన రొమ్ము- కంపలో గాచినకాయ ఒకటే (ఉపయోగపడవు; నుచ్చు = గొఱ్ఱెల మేకల పాలు పొలాలలో త్రాగకుండా చన్నులకు కట్టు గుడ్దపీలిక).
* నుదుట వ్రాయనిదే నోట పలుకదు.
* నుదురు బత్తుడు, నోరు తోడేలు.
* నుయ్యి తీయబోతే దెయ్యం బయటపడినట్లు.
* నుయ్యి దాటేవానికి చింతాకంత ఎడమైనా ఎడమైనట్లే.
* నువ్వుకు నూరు రోగాలు (తెగుళ్ళు).
* నువ్వు చస్తే బొబ్బర్లు.
* నువ్వులకు ఏడు దుక్కులు, ఉలవలకు ఒకే దుక్కి.
* నువ్వులకు తగిన నూనె.
* నువ్వులూ నూనె ఒకటి, నూనె (గాండ్ల) గమళ్ళవాడే వేరు.
* నువ్వులు వేసి ఆవాలు పండమన్నట్లు.
**********:: నూ ::**********
* నూకల కేడ్చి యేడ్చి, తవుడు కేడ్చినాడట.
* నూక సంకటికి నూనెధార.
* నూటికి నూలుపోగు, కోటికి గోవుతోక.
* నూటికి పెట్టి, కోటికి గొరిగించినట్లు.
* నూటిని పొడిచి సెలగ అన్నట్లు.
* నూటివఱకు నన్ను కాపాడితే, ఆతరువాత నిన్ను కాపాడుతా.
* నూత పడెదవా, పాతర పడెదవా?
* నూతి కప్పల విధానం (కూపస్థ మండూకం).
* నూతి కప్పకు సముద్రం సంగతేమి తెలుసును?
* నూతి దరిచేరి, నోట గొణిగితే ఈత వస్తుందా?
* నూతిలో నీరు తోడుకోవాలి గానీ, తనంతటతానే పైకివస్తుందా?
* నూతిలో పడబోయి తాప వెదకినట్లు (తాప=తెప్ప).
* నూనె అన్నంతిని, నూతికి కాళ్ళు జాపిందట.
* నూనె కొలిచిన గిద్దకు జిడ్డు కాదా?
* నూనెతో మండే దీపం నువ్వులతో మండునా?
* నూనెలేని వత్తి ఎగదోస్తే నేమి? దిగదోస్తే నేమి?
* నూరి భరించలేనమ్మ, తాగి భరిస్తుందా?
* నూరు అప్పడాలకు ఒకటే సొడ్డు.
* నూరు ఆవులలో ఒక ఆవు ఈచుకపోతే లెక్కేమిటి? (ఈచుకబోవుట = చచ్చిన దూడను వేయుట).
* నూరు కల్లలాడి అయినా ఒక ఇల్లు నిలుపమన్నారు.
* నూరు కాకులలో ఒక కోకిల.
* నూరు కొరడా దెబ్బలైనా ఒక బొబ్బట్టుకు సరిరావు.
* నూరు గుడ్లుతిన్న రాబందుకైనా ఒకతే గాలిపెట్టు.
* నూరు గుఱ్ఱాలకు అధికారి, ఇంటభార్యకు ఎండుపూరి.
* నూరు గోవిందలు పెట్టవచ్చు కానీ ఒక్క దాసరికి పెట్టడం కష్టం.
* నూరు తిట్టినా ఒక గుమ్మడికాయ (బద్ద) ఇస్తే సరి.
* నూరు నోములు ఒక ఱంకుతో సరి (వ్యర్థమైపోవును).
* నూరు పూసలకు ఒకే కొలికి.
* నూరు భక్షణములున్నా నోటి కబ్బినంతే.
* నూరుమంది గుడ్డివాళ్ళు నూతిన బడితే, కన్నున్న వాడొకడు గడ్డకు ఎత్తును.
* నూరుమంది మొండిచేతులవాళ్ళు పోగై, గొడ్డూగేదె పాలు పితికినట్లు.
* నూరుమందిలో నూనెబిడ్ద ముద్దు.
* నూరుమాటలు ఒకవ్రాతకు ఈడుకావు.
* నూరు వరహాలకు నూలుపోగన్నట్లు.
* నూరేండ్లు చింతించినా నొసటి వ్రాలే గతి.
* నూలుబట్ట నూరేండ్లు కడతామా?
**********:: నె ::**********
* నెగడాశే గానీ మగుడాశ లేదు (నెగడు = చలి కాచికొనుటకు వేసిన మంట. ఇది ఆరిపోదు).
* నెత్తి కాలనిదే జోలె నిండదు.
* నెత్తిన నోరుంటే పెత్తనం సాగుతుంది.
* నెత్తిన మూటకు సుంక మడిగినట్లు.
* నెప్పరగత్తి పప్పులొండితే, వడిగలమ్మ ఒళ్ళో బెట్టుకొని పోయిందట.
* నెమలికంటి నీరు వేటగానికి ముద్దా?
* నెమలి కూసినట్లు పికిలి కూయబోయి పిత్తుక చచ్చిందట.
* నెమలిని చూచి నక్క నాట్యమాడినట్లు.
* నెయ్యానికైనా, కయ్యానికైనా సమత ఉండాల.
* నెయ్యి అని అరచి, నూనె అమ్మినట్లు.
* నెరిధనమును దాయల (దాయాదుల) కిచ్చితే నెనరు మాటలు కలుగునా?
* నెఱజాణ నేరననును, నేర్తు ననువాడు నింద పాలగును.
* నెఱ ఱంకులాడికి నిష్ఠ మెండు.
* నెల తక్కువైనా రాజుఇంట పుట్టమన్నారు (కాపింట; కోమటింట).
* నెల తక్కువైనా మొగపిల్లవాడే మేలు.
* నెల బాలుడికి నూలుపోగు.
* నెలవు దొంగ ప్రాణం చుట్టు.
**********:: నే ::**********
* నేటి కవులు సిరాలో ఎక్కువ నీళ్ళు కలిపి వ్రాస్తున్నారు.
* నేటి బిడ్డే రేపటి తండ్రి.
* నేటి విత్తే రేపటి చెట్టు.
* నేడు గంత వేసి, రేపు ఎక్కినట్లు.
* నేడు నవ్వు, రేపు (మరునాడు) ఏడ్పు.
* నేడు నిప్పు, రేపు నీఱు (నీఱు= నివురు, బూడిద).
* నేతికుండ నేలబెట్టి, ఉత్తకుండను ఉట్టిమీద పెట్టినట్లు.
* నేతిగూన (గిన్నె) చేతబూని, నిచ్చెన ఎక్కినట్లు.
* నేతిబీరకాయ; విభూతిపండు; జీలకర్ర (సామ్యము; బీరలో నెయ్యి లేనట్లు).
* నేనాడేదే బండిసిరి ఆట, మా పెదబావ చూస్తాడంటే ఎలా?
* నేను పుట్టకపోతే నీకు పెండ్లానే లేకపోవునే అంటే, నీవు పుట్టకపోతే నీ తల్లినే పెళ్ళాడి ఉందు నన్నాడట.
* నేనుపోతే మజ్జిగనీళ్ళకు దోవలేదు గానీ, నా పేర చీటీపోతే పెరుగు పంపుతారు అన్నాడట.
* నేను మందు తింటా, నీవు పథ్య ముండు మన్నట్లు.
* నేను లేకపోతే ఎవణ్ణి పెళ్ళాడువంటే, నీ అబ్బంటోడు ఇంకొకడు పుట్టిఉంటా డన్నదట.
* నేను ఒకపొద్దే, నా మగడు ఒక్క పొద్దే, పిండీ, బియ్యం లేక పిల్లలూ ఇక పొద్దే.
* నేనూ బండెద్దునని గుద్దకు పేడ రాసుకొన్నట్లు.
* నేములు కాచిన భూములు పండును.
* నేయిచెడి నూనెచెడి పొగమాత్రం మిగిలింది (హోమం).
* నేరక నేరక నేరేళ్ళు తినబోతే, నేరాలు ఒడిగట్టినట్లు.
* నేరము గలిగినచోటనే కారుణ్యము.
* నేరేళ్ళు నెగ్గేది, మారేళ్ళు (మామిళ్ళు) మగ్గేదీ- మంచికాలానికి లక్షణం.
* నేరేళ్ళు పండితే నేలలు పండును.
* నేర్చి చెప్పిన మాట నెరవాది మాట.
* నేర్చినమ్మ ఏడ్చినా బాగుంటుంది.
* నేర్చిన బుద్ధి ఏర్చినా పోదు.
* నేర్చి బ్రతికినవాడు, నేర్వక చెడ్డవాడూ లేడు.
* నేర్పు కలిగినమ్మ చేతితో అతిరసాలు కాలిస్తే, ఓర్పుగలమ్మ ఒడిలో గట్టుకొని పోయిందట.
* నేర్చుబో చంకల బిడ్డలాడిపడ సారసలోచన మాటలాడగన్.
* నేర్పులేనివాని నెరయోధుడందురా?
* నేలది తీసి నెత్తికి రుద్దుకొన్నట్లు.
* నేలమీద వ్రాసిన బూరెను ఇంత తింటావా? అంత తింటావా? అన్నట్లు.
* నేలమునగకు నిచ్చెన వేసేవాడు.
* నేల మెత్తనిదని మోచేత త్రవ్వినట్లు.
* నేల విడిచిన సాము - తాళం విడిచిన పాట.
* నేల విడిచిన సాము - నీరు విడచి ఈత.
* నేల విడిచిన సాము - మతి విడిచిన మాట.
* నేసేవాణ్ణి నమ్ముకొని పొలిమేర జగడం ఒప్పుకొన్నట్లు.
**********:: నై ::**********
* నైజ గుణానికి, గుడ్డికంటికి మందులేదు.
**********:: నొ ::**********
* నొచ్చినవాడా నువ్వులు చల్లమన్నట్లు.
* నొచ్చి నొసట పలుకదు, వచ్చినవాని విడువదు.
* నొప్పించక తానొవ్వక తప్పించుక తిరుగువాడె ధన్యుడు.
* నొప్పు లెత్తుకున్నప్పుడే మంత్రసానికి దెప్ప సందు.
* నొయ్యకుండా చేస్తే కొయ్యకుండా పండును.
* నొసట పళ్ళు లేవు, నోట్లో కళ్ళు లేవు.
* నొసట నామాలు, నోట బండబూతులు.
* నొసటమీది వ్రాత నులిమిన పోవునా?
* నొసట వ్రాసిన వ్రాత నులిమితే చెడదు.
* నొసట వ్రాసిన వ్రాలు (వ్రాత) చెఱిపేదెవరు?
* నొసట వ్రాసిన వ్రాలు కన్నా కలదా వెయ్యేళ్ళు చింతించినన్.
* నొసలు భక్తుడు నోరు తోడేలయా.
**********:: నో ::**********
* నోచిన వారి సొమ్ములు నో(య)మనివారికి వచ్చునా?
* నోటిఆయి రొమ్ముకు తగులుతుంది.
* నోటికి చేతికి చీకటి లేదు.
* నోటికి తీపు, ముడ్డికి చేటు.
* నోటికి మీరిన కడి మింగరాదు.
* నోటికీ చేతికి ఎంగిలి లేదు.
* నోటి జిగటేగానీ, చేతికి జిగట లేదు.
* నోటితో లేదనేది చేతితో లేదంటే సరి.
* నోటిమీద కొడితే పెడతల వాచిందట.
* నోటి వక్రం గంజి పెడమూట.
* నోటి పట్టం, గంజి పెడ పూట.
* నోటిలో చెక్కెర, కడుపులో కత్తెర.
* నోట్లో నూవుగింజ (అయినా) నానదు.
* నోట్లో ముద్ద, గూట్లో దీపం (జైనులు దీపం పెట్టేదానికి ముందరే భోజనం చేస్తారనుట).
* నోట్లో వేలుపెడితే కరవనేరని నంగనాచి.
* నోరంతా పళ్ళు, ఊరంతా అప్పులు.
* నోరు అంబాలపు (అప్పాలపు) పండు, చెయ్యి (బ)బులుసు ముల్లు.
* నోరు ఉంటే ఊరు ఉంటుంది.
* నోరు ఉంటే పోరు గెలుస్తుంది.
* నోరు ఉన్న తల గాచును.
* నోరు ఉన్నవాడిదే రాజ్యం (ఊరు).
* నోరు కల్లపుట్ట, పేరు హరిశ్చంద్రుడు.
* నోరు చేసే అఘాయిత్యానికి ముడ్డి ఉంది గనక భరిస్తున్నది.
* నోరు నవ్వడం, నొసలు వెక్కిరించడం.
* నోరు పెట్టుకొని గెలవవే ఊర గంగానమ్మ
* నోరు మంచిదైతే ఊరు మంచిదవుతుంది.
* నోరు మాట్లాడుతుంటే నొసలు వెక్కిరించినట్లు.
* నోరు మూస్తే మూగ, నోరు తెరిస్తే ఱాగ (ఱాగ=గయ్యాళి).
* నోరు మూస్తే నొసలు మాట్లాడినట్లు (వాగినట్లు).
* నోరు మూస్తే పెడతల మాట్లాడినట్లు.
* నోరు లేని దయ్యం ఊరు ఆర్పిందట.
**********:: న్యా ::**********
* న్యాయ మమ్మువాడు, దోవలు దోచువాడు ఒకటి.
* న్యాయము చెప్పు నాగిరెడ్డీ అంటే, నాకూ ఇద్దఱు పెళ్ళాలే అన్నాడట.
* న్యాయము తప్పినవానికి ఆచార్య కటాక్ష మెందుకు?
No comments:
Post a Comment